اين مساله جزو اختلال‌هاي گوارشي شايع‌تر و در عين حال كم‌خطر است كه علت واحد يا كاملا مشخصي براي آنها مطرح نيست.
علل ابتلا سندرم روده تحريكپذير يا روده حساس:
زمينه ژنتيكي يكي از عوامل مستعدكننده براي ابتلا به اين بيماري است. عوامل متعدد محيطي طي رشد و شكل‌گيري شخصيت نيز در بروز اختلال‌هاي سوء عملكرد گوارش نقش دارد.
سندرم روده تحريكپذير، بيماري روان‌تني
اين بيماري تاحدود زيادي روان‌تني است، يعني با اين‌كه علائم كاملا واقعي، جسمي و آزاردهنده است، حالت‌هاي روحي چه به صورت ويژگي‌هاي شخصيتي، چه به صورت اختلال‌هاي خلقي و تنش‌ها و دغدغه‌هاي روزانه مي‌تواند باعث بروز و تشديد آن شود.
استرس‌ها و تنش‌هاي دوران كودكي، نداشتن حمايت‌هاي اجتماعي در كودكي و گرفتن توجه و حمايت به واسطه آنها از علل شكل‌گيري بيماري‌هاي روان‌تني مانند روده حساس يا تحريكپذير در دوران بلوغ است.
دست عوامل تغذيه‌اي در كار است
عادت‌هاي غذايي مانند تند غذا‌خوردن و نجويدن آن و خوردن در زمان اضطراب شديد، علائم را تشديد مي‌كند.
در بيماران دچار روده تحريكپذير، داشتن برنامه منظم تغذيه ، تغيير‌ندادن حجم غذا و اجتناب از پرخوري در يك وعده غذايي براي پيشگيري از تشديد علائم مهم است.
بيماران مبتلا به اين سندرم هفت ـ هشت ليوان مايعات در روز بتدريج بنوشند، زيرا مصرف مايعات همراه يا بلافاصله بعد از غذا مي‌تواند علائم را تشديد كند حجم زياد چربي غذا نيز باعث تشديد علائم، بخصوص نفخ مبتلايان خواهدشد و از آنجا كه خوردن همزمان چند نوع ميوه در يك وعده باعث افزايش نفخ مي‌شود، بهتر است دفعات مصرف افزايش و حجم هر وعده كاهش يابد و اگر بيماري حس مي‌كند ميوه پخته را بهتر تحمل مي‌كند، بهتر است آنها را پخته مصرف كند.
هيچ رژيم ثابتي براي بيماران روده حساس مطرح نشده، بلكه خود بيمار شاخص است كه چه موادغذايي‌اي باعث تشديد علائمش مي‌شود. كاهش چربي و ادويه غذا نيز براي مبتلايان لازم است، زيرا ادويه‌هاي تند مانند فلفل قرمز علائم را تشديد مي‌كند.
روده حساس با سر و صدا مي‌آيد
بيشتر مبتلايان به اين بيماري، درد و ناخوشي در اطراف شكم را كه با تغيير اجابت‌مزاج به صورت يبوست يا اسهال همراه است، تجربه كرده‌اند. اين اختلال دفع مي‌تواند به صورت افزايش تعداد اجابت مزاج، تغيير قوام مدفوع يا احساس نياز به دفع سريع باشد.
بيمار ممكن‌است با اجابت مزاج احساس راحتي كند يا در اثر اجابت مزاج تا مدت‌ها درد و ناخوشي در شكم داشته باشد.
دردها معمولا قولنجي و به صورت پيچ‌خوردن، سروصدا، احساس حركت در شكم يا جابه‌جا شدن چيزي در حفره شكم است و معمولا بيمار دردهاي تيز و نقطه‌اي، شبيه چيزي كه در بيماران آپانديسيت مشاهده مي‌شود، تجربه نمي‌كند. علائم ديگري مانند اتساع، برآمدگي، پرگاز بودن شكم (نفخ) و دفع گاز بيش از حد نيز در بيمار ديده مي‌شود.
چون روده حساس از اختلال‌هاي عملكرد دستگاه گوارش است، گاهي علائم ديگر مانند اختلال دستگاه گوارش فوقاني مثل آروغ‌زدن، درد، نفخ در بالاي شكم، حالت تهوع يا سيري زودرس نيز در گروهي از مبتلايان ديده مي‌شود.
افسردگي، متهم شماره يك
افسردگي زمينه اصلي اختلال‌هاي روان‌تني است و بدون درمان آن، درمان روده حساس موفقيت‌آميز نخواهد بود، حتي اگر داروهاي متعدد و رژيم‌هاي غذايي براي بيمار تجويز شود.
اگر افسردگي در فردي با خصوصيات تحريك‌پذيري و حساس‌بودن پديد آيد، علائم به مراتب ماندگارتر و شديدتر خواهد شد و نشانه‌هاي جسمي براحتي قابل كنترل نخواهد بود.
اين دو را اشتباه نگيريد
يكي از حالت‌هايي كه علائم شبيه روده حساس دارد، اختلال در جذب مواد لبني است. علائم اختلال هضم و جذب مواد لبني مانند شير در يك‌سوم افراد به ظاهر سالم جامعه گزارش شده است. اين علائم شامل احساس نفخ، دفع گاز زياد و شل‌شدن يا تعدد دفعات اجابت مزاج و اسهال است. كسي كه احساس مي‌كند با نخوردن شير بخش زيادي از علائمش از بين مي‌رود و با خوردن شير برمي‌گردد، به احتمال زياد دچار سندرم عدم تحمل نسبت به شير است نه روده تحريكپذير.
درمان؛ اصلاح شيوه زندگي
با توجه به شدت و آزاردهندگي كه سندرم روده تحريكپذير در بيمار ايجاد مي‌كند، درمان‌ها متفاوت است. دكتر اديبي اعتقاد دارد: علائم خيلي از مبتلايان فقط با اصلاح شيوه زندگي؛ اصلاح نحوه غذا خوردن، محتواي غذا، ساعت خواب و بيداري و كاهش تنش روزانه تا حدود زيادي رفع مي‌شود.
تنش‌هاي كوچك روزمره و دغدغه‌ها، نحوه نگاه به زندگي و كمال‌گرايي بيش از حد، دقت بيش از نياز در امور و بلندپروازي و قبول‌كردن كار و تحمل تنش بيش از توان روحي از عوامل شناخته‌شده تشديد علائم روده حساس است،:
اجتناب از اين امور مطمئنا علائم را كم خواهد كرد.
نكته مهم:
حدود 70 درصد درمان بيماري روده حساس به عهده خود بيمار است و لازم نيست با مشاهده هر تغيير كوچك در علائم به پزشك مراجعه كرد. فقط زماني مراجعه ضروري مي‌شود كه علائم جدي، قابل توجه و نامعمول باشد.
مثلا بيماري كه 20 سال است نفخ دارد و مي‌داند گاهي بيشتر و گاهي كمتر است، نبايد براي نفخ مراجعه كند، ولي اگر متوجه كاهش وزن قابل توجه بيش از 10 درصد وزن پايه، دل‌دردهاي غيرقابل كنترل و خونريزي دستگاه گوارش شد بايد در اسرع وقت به پزشك مراجعه كند.
درمان‌هاي خانگي مؤثر است
درمان‌هاي قديم و طب سنتي ايراني براي بهبود علائم روده حساس موثر است و بيماراني كه بيماريشان خفيف است، مي‌توانند آنها را به‌كار برند؛ مثل استفاده از نعناع، بخصوص نعناع فلفلي به صورت عصاره يا عرق كه در كاهش علائم دل‌پيچه، سروصدا و نفخ موثر است و اگر بيمار علائم سوزش سردل، ترش‌كردن و برگشت غذا ندارد، مي‌تواند به فاصله كمي بعد از غذا از آن استفاده كند.
زيره و آويشن هم از كاهنده‌هاي نفخ است و مصرف طولاني‌مدت آنها در مقادير كم عارضه‌اي ندارد. بيماران دچار اختلال دفعي به صورت كم يا زياد بودن دفع و كاهش و افزايش قوام مدفوع نيز مي‌توانند از سبوس گندم يك تا چهار بار در روز يا اسفرزه همراه با آب استفاده كنند.
ا داروها هم براي كاهش علائم به كار مي‌رود؛ داروهاي ضدگرفتگي يا اسپاسم روده براي كاهش درد، دل‌پيچه و سروصدا به كار مي‌رود و برخي داروها روي نفخ تاثير دارد. برخي داروها هم كه براي زمينه بيماري يعني افسردگي به كار مي‌رود، در روده حساس كاربرد دارد.
عمده اين داروها تحت عنوان «ضدافسردگي‌ها» است كه كاربردهاي متفاوتي دارد. ممكن است بيماري كه تحت درمان با آنها قرار مي‌گيرد، افسرده نباشد، اما مقادير كم اين داروها مي‌تواند نظام حسي و حركتي دستگاه گوارش را تنظيم كند.
نگرش‌هاي غلطي كه در اين‌باره وجود دارد:
بسياري از بيماران ايراني از مصرف داروهاي ضدافسردگي براي درمان روده حساس اجتناب مي‌كنند، در حالي كه خيلي از آنها دچار افسردگي هستند و اختلال‌هاي خلقي قابل‌توجه و نيازمند به درمان دارند و بايد با مشورت روانپزشك تحت درمان دارويي و غيردارويي قرار بگيرند. استفاده از روش‌هاي غيردارويي و روان‌شناسانه مثل درمان مبتني بر ادراك، روش‌هاي آرام‌سازي و تن‌آرامي و موارد مشابه در كاهش علائم بسيار موثر است.
اين بيماري ريشه‌كن نمي‌شود
بيماران مبتلا ممكن است سال‌ها با علائم مكرر، عودكننده و مزمن دست به گريبان باشند. به گفته دكتر اديبي، شدت علائم متغير است و روزهايي بيمار احساس بهبود و در روزهايي احساس ناخوشي شديد مي‌كند، اما درنهايت ابتلا به اين اختلال‌ها باعث صدمه جسمي، معلوليت، كاهش طول عمر، مرگ يا ابتلا به بيماري‌هاي وخيم‌تر مانند سرطان نخواهد شد.
نظرات شما عزیزان:
آمار
وبلاگ:
